• özlem ışıl
  • Yorum yapılmamış

Avustralya Yangın Krizi: Farklı Hükümet, Aynı Senaryo- İlayda Gülsüm Çamlı

Yaygın bir şekilde destek mesajlarıyla sosyal medya gönderilerimizde yerini alan Avustralya yangınları, Türkiye için deprem konusunda olduğu gibi Avustralya’da da yaşamın bir parçası ve hükümet tarafından alınabilecek önlemlerin göz ardı edildiği bir konu aslında. Jeoloji araştırmaları yapılması amacıyla kurulan ve Avustralya Hükümeti’nin resmi kurumlarından biri olan Geoscience Avustralya’nın web sitesindeki verilere göre 1967 ve 2013 yılları arasında gerçekleşen yangınlarda 80.000’den fazla kişi hayatını kaybetti. Sıcaklık dalgalarından kaynaklanan ölümler hariç tutularak ortaya konulan bu sayı, Avustralya’da doğal afetlerden ölen kişi sayısının yaklaşık %50’sine tekabül ediyor.[1] On yıllık dönemlere bakıldığında, Avustralya’nın sıklıkla yaşadığı bu yangınların son yirmi yılda hemen her sezon olduğu ve etkisinin yıllar içerisinde arttığı görülüyor.

Yangınlarla ilgili Avustralya Başbakanı insanlara sakin olmaları ve olayları Avustralyalıların “her zamanki yaklaşımlarıyla” karşılaması gerektiği konusunda telkin etmeye çalışırken uzmanlar 2019-2020 sezonunda sürmekte olan yangının öncekiler gibi olmadığını belirtiyor. Bilim insanlarına göre bu sezon çıkan yangınlar, etkilediği alan ve sonrasında sürecek olan etkileri bakımından daha öncekilere benzemiyor. Medya çoğunlukla yangından etkilenen bölgelere odaklanırken dumandan etkilenen bölgelerde ne yaşandığı ve sonuçların ne olacağı kayda değer bir şekilde henüz değerlendirilmiş değil. Wollogong Üniversitesi Yangın Kaynaklı Çevresel Risk Yönetimi Merkezi’nden Ross Bradstock’un yorumuna göre daha önce hiçbir bölgede bu denli büyük bir yangın çıktığına dair kanıt bulunmadı. Bradstock, dünyanın bu bölgesinde bu şekilde yayılan yangınların görülmeyeceğini, eski yangınların yönünden farklı ilerlediğini ve bu yılki aşırı kuraklık ve sert hava koşullarının etkisinin olduğunu söylüyor. Yangınların başladığı bölgelerde daha önce de yangınların olduğu görüldü. Ancak son yangınlarla normalde ıslak olduğu için hasar görmeyen yağmur ormanlarında, muz tarlalarında ve okaliptüs ormanlarında ciddi kayıplar yaşandı.[2] Aynı zamanda Ocak 2017’den Ağustos 2019’a kadar en düşük yağış miktarları kaydedildi ve yağış miktarının düşmeye devam ettiği gözlemlendi.[3]  Bilim insanları yaşanan felaketin doğrudan iklim kriziyle ilgili olduğunu söylerken Avustralya’da federal hükümetin iklim krizi değerlendirmeleri – ya da bir başka deyişle Scott Morrison hükümetinin iklim değişikliğini inkar ediyor olması – tekrar gündemde.

Avustralya Başbakanı Scott Morrison geçtiğimiz Eylül ayında New York’ta düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’ne Amerika’da olduğu halde katılmamış ve “zaten gerekeni yaptıklarını” söylemişti.[4] NewClimate Institute, Climate Action Network ve Germanwatch’ın hazırladığı emisyonlar, yenilenebilir enerji, enerji kullanımı ve politikalar üzerinden ulusal iklim eylemlerinin değerlendirildiği 2020 İklim Değişikliği Performans İndeksi’ne göre Avustralya tüm kategorilerde 57 ülke arasında en kötü performansa sahip ülkelerden biri olarak 6. sırada.[5] Rapora göre tekrar seçilen Morrison hükümeti ulusal ve uluslararası düzeyde durumu kötüleştirmeye devam ediyor. Bunun yanında gerekeni yaptığını iddia eden hükümetin hedeflerini nasıl gerçekleştireceğine dair adımlar belirsiz. Rapor aynı zamanda Avustralya’da yaşanan yangınların ve yaz öncesi aşırı sıcaklık dalgalarının iklim krizinden kaynaklandığına işaret ediyor.[6] Avustralya Global Carbon Atlas[7] verilerine göre karbon emisyonu sıralamasında Türkiye’den sonra 16. sırada.

İklim krizi ve yangınlar arasındaki bağlantının kurulmasından hoşnut olmayan Morrison Hükümeti, uluslararası toplumun tepkileri bir yana, kendi ülkesinde hükümetin iklim krizi ve yangınlarla ilgili alınabilecek tedbirler konusunda kayıtsızlığı ile ilgili ciddi sorgulamalarla karşı karşıya.

Federal hükümet yangınlarla ilgili yerel yönetimler ve araştırma kurumları tarafından bir eylem planı belirlemeleri konusunda defalarca uyarıldı. Eski New South Wales Yangın ve Kurtarma ekibi yetkililerinden, İklim Değişikliği Acil Durum Liderleri ekibini yöneten Greg Mullins 2019 yılının Nisan ayında, gelecek olan hava olayları ve hava taşıtları da dahil olmak üzere ulusal yangın söndürme bütçesine ihtiyaç olduğu ile ilgili hükümete yazmıştı. Eylül ayı geldiğinde aynı ekip, söz verildiği halde bir görüşmenin gerçekleşmemesi ile ilgili tekrar Morrison’a başvurmuş, ancak başvuru yanıtsız kalmıştı. Avustralya Yeşilleri iklim krizi ve kuraklıkla yangınların arasındaki bağı ortaya koyarak politik gündemde puan kazanma derdinde olan kimseler olarak suçlanmıştı. Hükümetin görüşmeleri gerçekleştirdiğini ve iklim kriziyle yangınlar arasındaki bağlantıyı kabul ettiğini açıklamasına rağmen kamuoyundaki güvensizlik yangınların yayılması ve yapılanların yetersiz kalmasıyla daha da  arttı.[8]

Scott Morrison,  yangınlarla ilgili sosyal medyadan paylaştığı videoyla bu güvensizliği daha da derinleştirdi. Video Avustralya hükümetinin resmi sosyal medya hesapları yerine Liberal Parti hesaplarından paylaşıldı. Morrison, yangın krizini politik reklam yapmak amacıyla kullanmak, desteğe çağrılan Savunma Kuvvetleri’nin videoda bu niyetle göstermek ve paylaşımları hükümet adına değil Parti adına yapmak konusunda eleştiriliyor. [9] Videoda doğrudan linkle Liberal Parti web sitesi üzerinden bağış yapılmasına yönlendirilen reklam  hükümetin genel bakış açısının da yangın kriziyle beraber sorgulanmasına neden oldu. Bunun yanı sıra yangın krizi için hükümet tarafından neler yapıldığına ilişkin videoda anlatılanlar, Avustralya toplumu tarafından bölgenin yaşamının bir parçası olan yangınlarla ve iklim krizi ile ilgili eylemler bakımından yeterli görülmediği için, Liberal Parti’nin kendi tabanından ve gençlik örgütlerinden dahi tepki aldı. Victoria yönetiminin olağanüstü hal ilan etmesi üzerine bölgeyi ziyareti esnasında Morrison halk tarafından hoş karşılanmadı.

Hali hazırda yangınların yıkıcı etkisi yayılarak devam ederken, sezon bitiminde bölgede yaşayan insanların ve diğer canlıların yaşamlarını nasıl sürdüreceklerine ve yanan alanlarda ekosistemin nasıl iyileştirileceğine dair sorular cevaplanmayı bekliyor. Avustralya Küçük İşletmeler Örgütü Konseyi (COSBOA) federal hükümetin kriz yönetimi konusunda hayal kırıklığına uğrattığıyla ilgili açıklamalarında pek çok insanın işyerlerini kaybettiğini ve milli parklar çevresinde turizm gelirleriyle geçinen kimselerin iş yerlerini bir daha açamayacaklarını söylüyor. COSBOA’nın Başkanı Peter Strong’a göre yangın bölgelerinin yanı sıra dumandan ciddi anlamda etkilenen bölgelerde de durum aynı. Aynı şekilde dumandan etkilenen bölgelerdeki canlıları sezon sonrası ne gibi sağlık sorunlarının ve kayıpların beklediği tahmin edilemiyor. Bu durum, şu an kriz sürdüğü için herkesin odak noktası yangınların bitmesiyken, sezon sonrası hükümeti ciddi sorunların beklediğinin göstergesi.

Özetlemek gerekirse, hükümetler tarafından göz ardı edilmeye devam edilen iklimle ile ilgili son sözü doğa söylüyor ve böyle olmaya devam edecek. Bunun karşısında bu sözü iletmeye çalışan binlerce insana rağmen hemen her ülke gibi yangınlara kadar Avustralya da iklim krizi ile ilgili üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmemekte ısrarcıydı. Yangınların önlenmesi için öngörüldüğü halde gerekli önlemler almadı ve milyonlarca canlının ölümüne sebep oldu. Morrison yangın sonrası hasarın karşılanması için 2 milyar dolar ek bütçe ayrılacağını ve yeni Ulusal Yangın Telafi Fonu ile “karşılanması gereken tüm maliyetlerin” karşılanacağını duyurdu.[10] Uzun süre işyerini açamayacak olan küçük işletmeler, yangın bölgelerinde yaşayan insanlar ve bu bölgelerdeki tarımsal üretimle geçimini sağlayan insanların nasıl destekleneceği ile ilgili, bütçe ayrılmış olsa da, hükümetin somut bir çözüm önerisi yok. Tarım alanları, küçük işletmeler, altyapı, ormanlar ve ekosistem ciddi anlamda hasar görmüş durumda. Milyonlarca canlının öldüğü hektarlarca alanda ekosistemin onarılmasını ve iyileştirilmesini sağlayacak somut bir eylem planı da henüz söz konusu değil. Morrison aynı açıklamasında kendisi için önemli olanın insan maliyeti ve neyi karşılaması gerekiyorsa onun maliyetini karşılamak olduğunu söylüyor. Yetkililer yağmur yağmasına rağmen devamında yangınların şiddetlenerek devam etmesini bekliyor. Ülkenin hemen her sezon karşı karşıya kaldığı yangınlar karşısında bir hava kurtarma ekipmanı yok, ihtiyaç duyulan taşıtlar her yangın sezonunda Amerika Birleşik Devletleri’nden anlaşmayla kiralanıyor.[11] İklim kriziyle ilgili doğrudan yapılması gerekenlerin yanı sıra ülkenin çevre yasalarında yangın yönetimi ile ilgili hükümler oldukça yetersiz; basit yangın önleme/durdurma faaliyetlerinin ötesinde bir düzenlemeye ihtiyaç duyuluyor.[12] COSBOA Başkanı Strong’tan alıntı yapmak gerekirse, iklim krizini inkar eden federal hükümet yetkililerinin bir an önce susup parlamentonun arka sıralarındaki yerlerine geri dönmeleri gerekiyor.[13] Masalarda sürdürülen konuşmalar ve sokaktaki eylemler bir yana, önümüzdeki süreçte iklim krizi tartışmalarının ve yangınların Avustralya hükümetinin geleceğini nasıl etkileyeceği ve diğerlerinin bundan ders alıp almayacağı merak konusu.


[1] Geoscience Australia, https://www.ga.gov.au/scientific-topics/community-safety/bushfire, Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[2] The Guardian, https://www.theguardian.com/australia-news/2019/dec/25/factcheck-why-australias-monster-2019-bushfires-are-unprecedented , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[3] The Guardian, https://www.theguardian.com/australia-news/2019/nov/22/australia-bushfires-factcheck-are-this-years-fires-unprecedented , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[4] The Guardian, https://www.theguardian.com/australia-news/2019/sep/25/australian-government-seen-globally-as-climate-denialist-un-summit-observers-say , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[5] 2020 Climate Change Performance Index, https://newclimate.org/wp-content/uploads/2019/12/CCPI-2020-Results_Web_Version.pdf , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[6] The Guardian, https://www.theguardian.com/environment/2019/dec/11/australia-ranked-worst-of-57-countries-on-climate-change-policy , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[7] http://www.globalcarbonatlas.org/en/CO2-emissions, Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[8] The Guardian, https://www.theguardian.com/australia-news/2020/jan/04/morrisons-government-on-the-bushfires-from-attacking-climate-lunatics-to-calling-in-the-troops , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[9] ABC, https://www.abc.net.au/news/2020-01-05/scott-morrison-criticised-for-political-ads-during-bushfires/11841458 , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[10] The Sydney Morning Herald, https://www.smh.com.au/politics/federal/bushfire-recovery-fund-to-get-2-billion-over-two-years-20200106-p53p8j.html , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[11] https://www.wsws.org/en/articles/2020/01/03/fire-j03.html , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[12] Australian Government, Department of Environment and Energy, https://www.environment.gov.au/epbc/publications/factsheet-bushfire-management-and-national-environment-law , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

[13] ABC, https://www.abc.net.au/news/2020-01-06/climate-change-deniers-hinder-fire-response-says-business-group/11843530 , Son Erişim Tarihi: 7 Ocak 2020

Yazar özlem ışıl