Shell Davası: Bir Şirketin Ticari Faaliyet Modeline Karşı İlk Dava

Dünyanın en büyük fosil yakıt şirketlerinden biri olan Shell’in, ticari faaliyet modelini Paris hükümleriyle uyumlu hale getirmemesi halinde Hollanda’da Friends of the Earth liderliğindeki yedi çevre ve insan hakları örgütü tarafından dava edileceğine bir önceki bültende yer vermiştik. Örgütlerin 12 Şubat’ta yaptıkları açıklamanın sürpriz olmayan şekilde Shell tarafından karşılık görmemesi üzerine dava, taahhüt edildiği üzere 5 Nisan’da açıldı.

Dava Friends of the Earth Hollanda ve Milieudefensie, Greenpeace Hollanda ile birlikte beş diğer örgüt ve 17.000’den fazla Hollanda vatandaşı tarafından açıldı. Davanın özelliği, bir petrol şirketinin somut bir eylemine karşı değil de genel olarak şirketin ticari faaliyet modeline karşı açılan ilk dava olması. Dolayısıyla kazanılması halinde ilk defa bir çok uluslu şirket hukuken ticari faaliyet yürütme biçimini değiştirmek zorunda bırakılacak ve sebep olduğu sera gazı emisyonlarını azaltmakla yükümlü tutulacak.

Davacılar, diğer pek çok davayla benzer şekilde yine tazminat talep etmiyorlar. Taleplerinin konusu, IPCC’nin önerdiği üzere küresel sıcaklık artışının 1,5 santigrat derecenin altında tutulması hedefine ulaşılabilmesi için Shell’in ticari faaliyet modelini güncellemesi ve buna uygun hale getirmesi. Zira davacılar Shell tarafından bugüne kadar ileri sürülen hedef ve taahhütlerin bilimsel veriler ışığında gerekli eşiği aşmamak için yeterli olmadığı iddiasında.

Davanın ironisi ise, Shell’in bir gün böyle bir dava ile karşı karşıya kalabileceğini 1988 gibi erken bir tarihte öngörmüş olması. Nitekim hatırlanırsa Exxon gibi Shell’in de 80’li yıllardan bu yana iklim değişikliği tehlikesinden haberdar olduğunu ve bu konuda halkı bilerek yanıltmak üzere dezenformasyon kampanyaları yürüttüğünü ortaya koyan haberler son yıllarda ardı ardına gün yüzüne çıktı. Mevzubahis 1988 tarihli, sera gazı kaynaklı iklim değişikliğine ilişkin kapsamlı veriler içeren raporunda da Shell, gelecek nesiller için mevcut tehlikeleri öngörmüş ve bilim insanları tarafından yapılan araştırmalara kulak vermezse bir gün sorumlu tutulabileceğini rapora not etmiş.

Dava umarız ki Shell aleyhine sonuçlanır ve Shell’in öngörüleri bir kez daha doğrulanmış olur, en azından kar uğruna göz göre göre yıllarca insanlığı yanıltmanın bir bedeli olmalı. 

Kaynak: https://www.climateliabilitynews.org/2019/04/05/shell-sued-in-the-netherlands-for-insufficient-action-on-climate-change/

Sızdırılan 1988 tarihli Shell raporuna göz atmak isterseniz: http://www.climatefiles.com/shell/1988-shell-report-greenhouse/

Fotoğraf: https://en.milieudefensie.nl/climate-case-shell/timeline