Ocak 2, 2018
Hülya Yıldırım
Yorum yapılmamış

Kasım Ayı Termik Gündemi

ÇED süreçleri, termik santral karşıtı mücadeleler, politik demeçler ve yargı süreçleri başlıklarında, termik santral gündemine ilişkin Kasım ayında yayınlanan haberleri derledik.

Politik Demeçler

İklim Konferansında Talepler Kabul Edilmeyince Türk Heyeti Rest Çekti^[1]

“Almanya’nın Bonn kentinde bu yıl 23’üncüsü düzenlenen BM İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP23) Türkiye’nin gündeme getirdiği talepler kabul edilmedi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki’nin de katıldığı toplantıda, Ankara’nın taleplerini içeren 3 maddelik taslak kabul edilmeyince Türk heyeti rest çekerek geri döndü. HABERTÜRK’e konuşan Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, “2 ana konu var. Birincisi 100 milyar dolarlık Yeşil İklim Fonu adı verilen pasta söz konusu. Kim para verecek, kim alacak? Mesele bu. Şimdiki durumda para verecek ülke konumundayız. Biz de diyoruz ki ‘Gelişmekte olan ülke olduğumuz için para alması gereken ülkeyiz’, birinci kavgayı bunun için veriyoruz. İkinci kavga da dünyanın yalnızca 0.7’sini kirlettiğimiz halde bizden mutlak karbon emisyonu azaltımı isteniyor. Köprü, termik santral gibi çok sayıda yatırımın önünü iklimi kirletme bahanesiyle kesecekler. Diyoruz ki ‘Taleplerimiz yerine gelmediği sürece Paris Anlaşması’na taraf olmayacağız’, bunu Meclis’e getirmeyeceğiz” açıklamasını yaptı.”

Türkiye, 1 Yılda Devreye Giren Üretim Santralleri Bakımından Yeni Bir Rekora İmza Attı^[2]

“Biz geldiğimiz zaman doğru dürüst hidroelektrik santral yoktu, yoğun bir şekilde hidroelektrik santraller artmaya başladı, göletler artmaya başladı, cumhuriyet tarihinin rekorlarıdır. Termik santrallerde yoğun bir hareketlenme başladı. Öbür taraftan güneş enerjisinde, rüzgar enerjisinde önemli adımlar atılmaya başlandı. Biz şuanda enerji dendiği zaman onun alt yapısını oluşturan ne varsa Türkiye artık bunları kullanır hale geldi. Şimdi nükleere giriyoruz, nükleer de birilerini rahatsız ediyor. Rahatsız olsanız da olmasanız da biz nükleer enerjiyi yapacağız.”

Bakan Albayrak’tan Paris İklim Anlaşması Açıklaması: Türkiye Bu Noktada Muhatap Değil^[3]

“Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Paris İklim Anlaşması‘nınTBMM‘den geçirilmemesine ilişkin, “Türkiye bu anlaşmayı imzaladı ancak parlamentosundan geçirmedi. Sebebi şu; Türkiye gelişmekte olan bir ülke olarak, iklim değişikliği konusunda gelişmiş ülkeler gibi finansal destek verme yükümlülüğü kalkmadığı sürece Türkiye bu noktada muhatap değil.” Dedi.”

İklim Değişikliği ve Kömür Politikası

Devlet Elektrik Üretene Kapasite Desteği Verecek^[4]

“Arz güvenliği için devreye alınacak kapasite mekanizması uygulamasıyla yerli kömür, doğalgaz, ithal kömür ile çalışan santrallara megavat başına kapasite bedeli ödenecek. Fiyatların yerli kömürde 21- 22 kuruş, doğalgazda 17-18 kuruş, ithal kömür için ise 15 kuruş düzeyinde olması öngörülüyor.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz, Gazete Habertürk’ten Olcay Aydilek’e, elektrik sektörünün merakla beklediği “kapasite mekanizması” çalışmasına ilişkin bilgi verdi. Yılmaz, bu mekanizma ile elektrikte arz güvenliğinin temin edileceğini, santralların emre amadeliğinin (çalışmaya hazır) güvence altına alınacağını söyledi. Yılmaz, Avrupa’da da benzerleri görülen uygulama ile yerli kaynaklara öncelik vermek koşuluyla mekanizma kapsamında yer alan santrallara belli bir kapasite bedelinin ödeneceğini kaydetti. Yılmaz, mevzuat çalışması tamamlanmak üzere olan kapasite mekanizması düzenlemesi kısa süre içinde Resmi Gazete’de yayımlamayı hedeflediklerini söyledi.”

Türkiye Kömür Üretiminde Yeni Sayfa Açıyor^[5]

“İklim değişikliği ile etkin mücadele için ülkelerin ekonomilerini düşük karbonlu teknolojilerle dönüştürmeleri gerekiyor. Özellikle, elektrik üretiminin karbondan arındırılması gerekiyor. Kömürlü termik santraller başta olmak üzere, yüksek emisyonlu teknolojilerin terk edilmesi ülkelerin önünde duran en önemli gündem maddesi.

Avrupa’da birçok ülke termik santrallerini tamamen kapatma kararı alıyor. İtalya, Fransa, Hollanda, Portekiz, Belçika ve Baltık ülkeleri ülkelerindeki kömürlü termik santralleri 2020-2030 yılları arasında tamamen kapatma kararı aldı. Türkiye ise bugünlerde, kömür üretimi konusunda yeni atılımlara hazırlanıyor. Küresel düzeyde kömürlü termik santraller ve planlarını takip eden Küresel Kömür Takibi’ne göre Türkiye’nin kömürlü termik santral planları, küresel ölçekte Çin ve Hindistan’ın ardından 3. en büyük tehdit olarak gösteriliyor.”

Trump’ın Gölgesinde İklim Konferansı^[6]

“Bir adam bizi durduramaz. Bir adam, geçmişteki kirli enerjiyi geri getiremeyecek.” Terminatör serisinde “dünyayı kurtarmak için mücadele veren” Arnold Schwarzenegger, kendisine seçtiği yeni rakibine geçtiğimiz aylarda bu sözlerle gözdağı verdi. Ünlü aktör ve California eski valisi Schwarzenegger’in hedefindeki isim ise ABD Başkanı Donald Trump’tı.

Schwarzenegger, bugün Almanya’nın Bonn kentinde başlayan ve 17 Kasım’a kadar sürecek olan BM İklim Değişikliği Konferansı’nın katılımcılarından biri.

Trump’ın ABD’yi Paris İklim Değişikliği Anlaşması’ndan çekme kararının yankıları sürerken başlayan konferansa katılan 197 ülkeden hükümet temsilcileri, iki yıl önce imzalanan tarihi anlaşma ile üzerinde uzlaşılan hedeflere ulaşılması için atılacak somut adımları ele alacak.”

İthal Kömürden Yerli Kömüre Dönüşün İlk Adımı Atıldı

“İthal kömürden yerli kömüre dönüşümün ilk projesi Zetes-Hattat Yerli Kömüre Dönüşüm Protokolü imzalandı. İthal kömüre dayalı ZETES’lerin yerli kömüre dönüşü başlıyor. İthal kömürden yerli kömüre dönüşümün ilk projesi Zetes-Hattat Yerli Kömüre Dönüşüm Protokolü imza töreni Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın da katılımıyla imzalandı. Protokolü Hattat Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Hattat ve Eren Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Eren imzaladı. Proje kapsamında Eren Holding 2800 MW kurulu güçteki ithal kömüre dayalı santrallerinde artık yerli kömür kullanacak.”^[7]

İklim Değişikliği Performans Endeksi 2018: İklim Politikalarında Türkiye Sonuncu^[8]

“Bonn’da Germanwatch ile Küresel İklim Ağı-Avrupa’nın (Can Europe) birlikte hazırladığı İklim Değişikliği Performans Endeksi açıklandı. Salımların yüzde 90’ından sorumlu 56 ülkenin değerlendirildiği rapor ile ülkelerin iklim değişikliği ile ilgili son performansları değerlendirildi. Türkiye endeks genelinde 47’nci sırada, iklim politikalarında ise listenin en sonunda yer alarak fosil yakıt üreticilerinin olduğu en kötü ülkeler arasında yer aldı.

İklim değişikliğini durdurmaya yetecek gerekli adımları atan ülke olmadığı için ilk üç sıranın boş bırakıldığı listede, yenilenebilir enerji ve kişi başı salımlardaki ilerleme nedeniyle İsveç dördüncü olurken, gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Litvanya düşük emisyonları ve yüksek yenilenebilir enerji politikası ile beşinci oldu. Fas ise yine en iyi ülkeler arasına bu sene de girmeyi başardı.”

Hükümetin “2018 Kömürde Altın Yıl Olacak” Sözünün Arkasından Ne Çıktı^[9]

“Hükümetin, “2018 kömürde altın yıl olacak” açıklamasının ardından Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait 600 milyon ton taşkömürü rezervinin de arasında bulunduğu toplam 9 maden sahasının özelleştirilmesi çıktı. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın hazırladığı rapora göre, Türkiye genelindeki toplam 9 milyar 53 milyon ton kömür rezervinin olduğu bu sahalar özel sektöre devredilecek.

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB) Mayıs 2016 tarihli “Yenilenen Vizyonumuz ve Güncellenen Portföyümüz” başlıklı raporunda Türkiye’deki kısa, orta ve uzun vadeli özelleştirme planları yer aldı. Raporun “Kısa vade projeler ve önerilen özelleştirme yöntemleri” bölümünde yer alan bilgilere göre, özelleştirilmesi planlanan maden sahaları toplamda 9 milyar 53 milyon tonluk rezerv bulunduruyor.”

Kömüre Dünya Sırtını, Türkiye Yüzünü Döndü^[10]

“Almanya’nın Bonn kentinde düzenlenen 23. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP23) dün sona erdi. Konferansta iklim değişikliği ile mücadelede fosil yakıt çağını sonlandırmak için önemli adımlar atıldı. İngiltere ve Kanada’nın öncülük ettiği 25 ülke “Kömür Sonrası Küresel Enerji İttifakı”nı kurarak enerji üretiminde kömürün terk edilmesi için harekete geçti. Tüm dünya iklim değişikliği ile mücadelede fosil yakıtlardan çıkışın önemini fark ederek adımlar atmaya başlamışken Türkiye’de 10’u ithal kömüre dayalı üretim yapan 26 kömür yakıtlı termik santral bulunuyor.”

Yasama Faaliyeti

Torba Yasa İle Mera ve Kışlaklar Sanayiye Açılıyor; TTK’nın Rödovanslı Sahalarında Özelleştirme Yapılabilecek^[11]

“TBMM Genel Kurulu’nda ‘Bazı Vergi Kanunları İle Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının’ Torba Düzenleme mesaisi sürüyor. 125 asıl, 2 geçici maddeden oluşan ve 63 ayrı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklik öngören tasarının dün kabul edilen ikinci bölümde Türkiye Taş Kömürü (TTK) maddesiyle kurumun rödovanslı sahalarında özelleştirmenin yolu açıldı.

Görüşmeler sırasında CHP, MHP ve HDP tasarının mera, maden sahaları ve sulama alanlarıyla ilgili maddelerinde sanayiye açılma gibi bazı olumsuz tahsislere yol açtığı gerekçesiyle çok sayıda önerge verdi, bazı maddelerin de tasarı metninden çıkarılmasını talep etti. Ancak, AKP oylarıyla muhalefetin önergeleri kabul edilmedi.”

Tabiatı Bozuk Yasa Bir Kez Daha Mecliste^[12]

“Kanun tasarısının gerekçeleri içinde tartışmalı olan en önemli konunun korunan alanların turizm başta olmak üzere HES, RES, Madencilik amaçlı kullanımlara açılabilmesinin alt yapısını oluşturan ifadeler olduğuna işaret eden Tolunay, “Örneğin tasarının korunan alanlardaki izin irtifak haklarını düzenleyen 17. Maddesi doğa koruma kavramının felsefesine aykırıdır. 17. Madde ile korunan alanda her türlü faaliyete alanın planlarına uygun olması şartı ile izin verilebileceği açıklanmaktadır. Tasarı gerekçelerinde izin ve irtifakların üstün kamu yararı açısından önemli görülen faaliyetleri kapsayacağı açıklanmıştır. Buradaki üstün kamu yararı oldukça muğlak bir ifadedir ve görecelidir. Toplumun önemli bir kısmı korunan alanların mutlak olarak korunmasında üstün kamu yararı görürken, yöneticilerin enerji, maden üretiminde üstün kamu yararı olduğunu düşünmektedirler. Yine 14. Maddede korunan alanlarda yeniden değerlendirme yapılabileceği açıklanmaktadır. Benzer bir yeniden değerlendirme yakın zamanda Sit alanları için yapılmış ve birçok yerde sit alanları daraltılmıştır” tespitlerini yaptı.”

Termik Karşıtı Mücadeleler

[Bonn 2017] İklim Zirvesi Öncesi Bonn’da “İklim Adaleti” Protestosu

^[13]“Pazartesi günü (6 Kasım) Almanya’nın Bonn kentinde başlayacak olan BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP23) öncesi iklim adaleti aktivistleri harekete geçti. Bonn kentindeki Münsterplatz’da bir araya gelen yüzlerce aktivist kömür kullanımından vazgeçmeleri için “İklim Adaleti İçin Savaş” kampanyasıyla dünya liderlerine çağrıda bulundu.”

İmza Kampanyasına Saldırı Girişimi^[14]

“Tekirdağ/ ÇERKEZKÖY’ de yapılması düşünülen kömürlü termik santrala karşı DAYKO Vakfı öncülüğünde bir süredir imza kampanyası sürdürülüyordu. Kampanya kapsamında Çerkezköy Belediyesi önüne açılan imza standına saldırı girişiminde bulunulduğu iddia edildi.”

Çerkezköy ve Kapaklı’da “Termik Santral İstemiyoruz” Mitingi^[15]

“Mandalı’nın ardından Çerkezköy Belediye Başkanı Vahap Akay da yaptığı konuşmada Trakya‘da termik santral yaptırmayacaklarını vurguladı. Yer altı su kaynaklarından, çevre kirliliği, hava kirliliğine kadar tüm olumsuzları bölgeye yaşatacak olan ölüm bacalarına karşı olduklarını ifade etti. Akay, “Birilerinin baskıları ile bu meydanlara gelemeyenler bu santralden doğacak olumsuzluklara ‘evet’ demiş olacaktır. Burada siyaset yok. Burada parti yok. Burada biz geleceğimizi konuşuyoruz. Bakın, bu ölüm bacalarına karşı çıkmak insanlık görevimizdir. Şu bilinsin ki biz Trakya‘mıza kömürlü termik santral istemiyoruz ve yaptırmayacağız. 300 bin vatandaşımızın burnunun dibine yapılacak bu ölüm bacalarını istemiyoruz” diye konuştu.”

Termik Santrale Binlerce İtiraz^[16]

“Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Edirne İl Koordinasyon Kurulu (İKK) Sekreteri ve Edirne Kent Konseyi Danışma Kurulu Üyesi Nihat Çolak ise termik santralle birlikte 250 bin ağacın kesilmesinin söz konusu olduğunu ifade ederek, “Belirlenen alan ormanlık alan. Taş ocakları ve vahşi madencilik çalışmalara sonucu Trakya’da ormanlarımızı kaybediyoruz. Biz bu dilekçelerle 250 bin ağacı da kurtarmak istiyoruz. Çerkezköy Edirne il sınırında değil ama şu da bir gerçek ki hava kirliliği il ya da sınır tanımıyor. Pasaport sormuyor. Biz de tehdit altındayız. O yüzden bu tehdidi riski göğüslemek istemiyoruz” diye konuştu.Açıklamanın ardından sivil toplum örgütü temsilcileri Edirne Valiliği’ne giderek itiraz dilekçelerini verdi.”

Direndiler Kazandılar^[17]

“Mersin’in Silifke ilçesinde kurduğu çimento fabrikası ile çevreyi kirletmekle suçlanan Eren Holding’in, yine aynı bölgede kurmak istediği termik santrale karşı sergilenen aktif direniş ile bu yatırımdan vazgeçirildiği açıklandı.”

Eskişehir Valiliği’nden Termik Santral Açıklaması!^[18]

“Valilik tarafından yayımlanan basın açıklamasında, şehirde kurulması planlanan termik santral konusunda bir toplantı düzenlendiği ve konunun değerlendirildiği aktarıldı. Toplantı sonucunda projeye karşı olanların terörle ilişkili oldukları yönünde açıklamaların basında yer almasının üzüntü verici olduğunu ifade eden Eskişehir Valiliği konu ile ilgili çalışmaların devam edeceğini aktardı.”

Avukatlar Çiftçinin Yanında^[19]

“Afşin bölgesindeki çiftçilerin uğramış oldukları zararı tazmin amacıyla EÜAŞ’a 10 yıldan buyana ürün zararı ve toprak kaybı davası açtığına değinen Bağcı, “ Santrallerin tarım arazilerine vermiş olduğu zararlardan dolayı vatandaşlarımız EÜAŞ’a 500 ile bin lira arasında zarar davası açıyor. Fakat mahkemeler yargılama gideri, harç, gider avansı, bilirkişi ücreti, keşif ücreti adı altında çiftçilerimizden 6 bin ile 8 bin lira arasında mahkeme masrafı talep etmeye başlamışlardır. Anayasamızın 36. maddesi hak arama özgürlüğünü ve adil yargılanma hakkını düzenlemekte yine Anayasamızın 40. maddesi de temel hak ve hürriyetlerin korunmasını düzenlemektedir. Bu durum vatandaşlarımızın haklarını aramalarının ve mahkemeye başvurmalarının önünde çok büyük bir engel oluşturmaktadır.” diye konuştu.”

İZDEMİR Mahkeme Kararına Rağmen Çalışıyor^[20]

‘Her iki ünite için verilen iptal kararları birlikte ele alındığında ‘İZDEMİR Termik Santralının yer seçimi hukuka aykırıdır’ aynı yerde verilecek yeni izinler mahkeme kararını yok saymak anlamına gelecektir’ diyen Cangı, “Zira Aliağa zaten olabildiğince kirletici ile dolu vaziyette. Buna bir de termik santral kirliliğinin eklenmesi bölgenin yaşanmaz hale gelmesi sonucunu doğuracaktır. Diğer yandan santral gayri sıhhi müesses açılma ruhsatı olmadan geçici izinle çalışıyor. Yetkili idare olan İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni göreve çağırıyoruz. Hukuka aykırı santrali mühürleyin’ diye konuştu.”

^[1]http://www.haberturk.com/iklim-konferansinda-talepler-kabul-edilmeyince-turk-heyeti-rest-cekti-1719729 Erişim Tarihi:19.11.2017

^[2]http://www.aydin24haber.com/turkiye-1-yilda-devreye-giren-uretim-santralleri-bakimindan-yeni-bir-rekora-imza-att-333028h.htm Erişim Tarihi:21.11.2017

^[3]https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2017/11/21/bakan-albayraktan-paris-iklim-anlasmasi-aciklamasi-turkiye-bu-noktada-muhatap-degil, Erişim Tarihi:21.11.2017

^[4] http://www.bloomberght.com/enerji/haber/2065692-devlet-elektrik-uretene-kapasite-destegi-verecek, Erişim Tarihi:01.11.2017

^[5]http://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiye-k%C3%B6m%C3%BCr-%C3%BCretiminde-yeni-sayfa-a%C3%A7%C4%B1yor/a-41262817 Erişim Tarihi:06.11.2017

^[6] http://www.dw.com/tr/trump%C4%B1n-g%C3%B6lgesinde-iklim-konferans%C4%B1/a-41249456, Erişim Tarihi:06.11.2017

^[7]http://www.enerjigunlugu.net/icerik/24803/ithal-komurden-yerli-komure-donusun-ilk-adimi-atildi.html, Erişim Tarihi:06.11.2017

^[8]https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2017/11/15/iklim-degisikligi-performans-endeksi-2018-iklim-politikalarinda-turkiye-sonuncu/, Erişim Tarihi:15.11.2017

^[9]http://odatv.com/hukumetin-2018-komurde-altin-yil-olacak-sozunun-arkasindan-ne-cikti-1511171200.html, Erişim Tarihi:15.11.2017

^[10]http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/cevre/868411/Komure_dunya_sirtini_
Turkiye_yuzunu_dondu.html Erişim Tarihi:17.11.2017

^[11]http://t24.com.tr/haber/torba-yasa-ile-mera-ve-kislaklar-sanayiye-aciliyor-ttknin-rodovansli-sahalarinda-ozellestirme-yapilabilecek,490832 ,Erişim Tarihi:15.11.2017

^[12] https://www.evrensel.net/haber/338017/tabiati-bozuk-yasa-bir-kez-daha-mecliste, Erişim Tarihi:15.11.2017